David Sprenkeler, arts-onderzoeker afdeling Medische Fysiologie

“Patiënten met een risico op levensbedreigende hartritmestoornissen krijgen vaak een implanteerbare cardioverter-defibrillator, kortweg ICD. Een ICD – niet te verwarren met een pacemaker – geeft bij hartritmestoornissen een schok af om het normale hartritme te herstellen. Hierdoor wordt een hartstilstand voorkomen. Helaas kunnen we nu nog slecht voorspellen wie in de toekomst deze gevaarlijke hartritmestoornissen krijgen. ‘Better be safe than sorry’, dus ontvangt vrijwel iedereen bij wie de pompfunctie van het hart is verminderd een ICD. Maar heeft de patiënt er baat bij? Lang niet altijd. Om er zeker van te zijn dat we de juiste patiënten behandelen met een ICD, streven we naar meer inzicht in het ontstaan van hartritmestoornissen.

Een ingrijpende ingreep als het krijgen van een ICD moet immers een behandeling op maat kunnen zijn. Want ook aan een ICD kleven risico’s, net als aan alle andere behandelingen. Denk aan infecties of het krijgen van een onterechte schok. Redenen genoeg om beter te weten welke patiënten daadwerkelijk baat hebben bij een ICD; dit is waar mijn onderzoek zich met name op richt. 

Bij de Medische Fysiologie hebben we een biomarker ontdekt die kan voorspellen of hartritmestoornissen gaan ontstaan. Deze biomarker heet short term variability (STV) en is maat voor een elektrische prikkelinstabiliteit van het hart – een teken dat een hart gevoelig is voor ritmestoornissen. STV kan worden gemeten op het hartfilmpje, het ECG.

Momenteel zijn we in een grote Europese studie bezig met verder onderzoek naar STV, samen met andere mogelijke voorspellers, zoals markers in het bloed. Door verschillende parameters te combineren, kunnen we straks een representatiever risicomodel per individuele patiënt hanteren. Daardoor weten we beter bij wie de ICD écht een hartstilstand zal voorkomen.

Daarnaast kan de ICD zelf  ‘slimmer’. Ook daar doen we onderzoek naar. Nu is het nog een apparaat dat vooral reageert op hartritmestoornissen. We weten nu dat de STV al stijgt acuut vóór het ontstaan van een hartritmestoornis. We willen daarom een ICD bouwen met de STV als parameter erin verwerkt. Hierdoor kan de ICD bij acute stijging van het STV onmiddellijk reageren en mogelijk hartritmestoornissen voorkomen in plaats van behandelen.  Een reagerende én preventieve ICD is veel prettiger voor onze patiënten, waardoor meteen ook hun kwaliteit van leven verbetert.”

Onderzoeker Phong Nguyen heeft van De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) een veni-subsidie ontvangen voor zijn onderzoek naar herstel van hartschade bij zebravissen. Beschadiging van het hart, bijvoorbeeld door een hartinfarct, leidt tot onherstelbare schade. Bij zebravissen herstelt het hart zich volledig na schade. Met dit onderzoek wil Phong Nguyen inzicht in de vraag waarom het beschadigde hart van een patiënt zichzelf niet kan herstellen en dat van een zebravis wel.

www.nwo.nl

Beter onderzoek leidt tot betere zorg, zeker in de academische setting van de Divisie Hart & Longen waar beide terreinen gelinkt zijn aan elkaar. Naast de artsen nemen ook de onderzoekers van de DH&L de behoeften onder patiëntenverenigingen en patiënten mee bij het formuleren van de eigenonderzoeksvragen. Dit gaat hand in hand met een doeltreffende organisatie van onderzoek.